مدرسه عالی کشاورزی و دامپروری زنجان در مورخ 2/12/1355 از سوی شورای گسترش آموزش عالی به دانشکده کشاورزی زنجان با دو رشته کشاورزی و دامپروری در مقطع کارشناسی، تغییر نام پیدا کرد که بنا به مصوبه ستاد انقلاب فرهنگی در مورخه 25/5/1361 در چارچوب تغییر نظام آموزش عالی کشاورزی، دانشکده کشاورزی زنجان به آموزشکده کشاورزی زنجان تبدیل گردید. ولی براثر تلاش عده‌ای از مسئولین استان و دانشگاهیان و با توجه به وجود امکانات خوب در استان، موضوع تغییر نام آن مجدداً در جلسه مورخ 11/3/1364 شورای بازگشایی وزارت فرهنگ و آموزش عالی سابق مطرح و به دانشکده کشاورزی زنجان تغییر نام پیدا کرد.
باتوجه به موافقت مورخ 5/2/1366 شورای گسترش آموزش عالی، مبنی بر پذیرش دانشجو در آموزشکده فنی زنجان، شورای مذکور با تبدیل دانشکده کشاورزی زنجان به مجتمع آموزش عالی زنجان (شامل آموزشکده فنی و دانشکده کشاورزی) در تاریخ 19/2/1366 نیز موافقت نمود.
همچنین با تأسیس دانشکده علوم در سال 1369 و دانشکده ادبیات و علوم انسانی در سال 1370، سرانجام در تاریخ 15/11/1370 با تغییر نام مجتمع آموزش عالی زنجان به دانشگاه زنجان از سوی وزارت فرهنگ و آموزش عالی وقت موافقت بعمل آمد.
در حال حاظر دانشگاه زنجان دارای 5 دانشکده: کشاورزی، مهندسی، علوم، علوم انسانی و هنر و معماری می باشد.
معرفی دانشکده ها
دانشکده کشاورزی
دانشکده کشاورزی به عنوان اولین دانشکده دانشگاه زنجان، در سال‌تحصیلی 1354-55 در دو رشته تحصیلی مدیریت کشاورزی و مدیریت دامپروری در سطح کارشناسی با 63 نفر دانشجو و 6 نفر عضو هیأت علمی تمام‌وقت، فعالیت های آموزشی و پژوهشی خود را شروع کرد. متعاقب آن رشته‌های ترویج و آموزش کشاورزی، باغبانی، گیاهپزشکی، خاکشناسی و پرورش زنبور عسل دایر گردیدند. در حال حاضر این دانشکده دارای 79 نفر هیئت علمی، 8 گروه آموزشی با نام‌های مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی (زراعت و اصلاح نباتات سابق)، علوم دامی، ترویج، ارتباطات و توسعه روستایی (ترویج و آموزش کشاورزی سابق)، علوم باغبانی، گیاهپزشکی، علوم و مهندسی خاک، علوم و مهندسی آب و صنایع غذایی می باشد که مشغول فعالیت های آموزشی، پژوهشی و ارایه خدمت به جامعه هستند. در مجموع 776 دانشجو در 8 گرایش کارشناسی، 505 دانشجو در 28 گرایش کارشناسی ارشد و 229 دانشجو در 19 گرایش دکتری در این دانشکده مشغول به تحصیل می باشد. دانشکده کشاورزی دارای 39 آزمایشگاه، 5 کارگاه و مزارع قابل کشت می باشد.
دانشکده مهندسی
دانشکده مهندسی دانشگاه زنجان در سال 1366 فعالیت خود را با تاسیس رشته مهندسی عمران آغاز نمود. متعاقب آن گروه های آموزشی مهندسی برق، مهندسی مکانیک، مهندسی معماری، مهندسی کامپیوتر، مهندسی نقشه برداری، مهندسی معدن، مهندسی شیمی،مهندسی مواد، گروه هنر- نقاشی و مهندسی صنایع تأسیس و اقدام به پذیرش دانشجو نمودند. هم اکنون دانشکده مهندسی دارای 11 گروه آموزشی می باشد که در 20 گرایش اقدام به جذب دانشجو در مقطع کارشناسی می نماید.
در سال های اخیر دوره های تحصیلات تکمیلی در دانشکده مهندسی رشد کمی و کیفی چشمگیری داشته اند که در نتیجه آن این دانشکده در اغلب شاخص های آموزشی و پژِوهشی جزء برترین های دانشگاه می باشد. دانشکده مهندسی دارای تعداد 168 نفر دانشجو در مقطع دکتری، 649 نفر دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد و 2383 نفر دانشجوی در مقطع کارشناسی می باشد. درحال حاضر در دانشکده مهندسی 105عضو هیات علمی تمام وقت مشغول فعالیت هستند.
دانشکده علوم
دانشکده علوم دانشگاه زنجان در سال تحصیلی 70-1369 با پذیرش رشته شیمی محض در سطح کارشناسی و با 44 نفر دانشجو و 6 نفر عضو هیأت علمی تمام‌وقت فعالیت آموزشی خود را آغاز نمود. به دنبال آن در رشته‌های دبیری شیمی، دبیری فیزیک، دبیری ریاضی، زمین‌شناسی، زیست‌شناسی و همچنین رشته‌های شیمی محض، ریاضی محض و فیزیک ، ریاضی کاربردی و شیمی کاربردی (به‌صورت روزانه و شبانه) برای مقاطع لیسانس مبادرت به پذیرش دانشجو نمود. رشته های شیمی فیزیک و ریاضی به ترتیب در سالهای 1373، 1379 با پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد فعالیت آموزشی خود را در سطح تحصیلات تکمیلی ادامه دادند، همینطور در سال1380 اقدام به پذیرش دانشجو در مقطع‌دکتری رشته‌شیمی معدنی نمود. هم‌اکنون دانشکده علوم دارای 7 گروه آموزشی در مقطع کارشناسی باتعداد 1194 نفر، کارشناسی ارشد با تعداد 877 نفر و 218 نفر در مقطع دکتری می‌باشد. تعداد اعضای هیأت علمی این دانشکده 112 نفر می باشد.
امکانات آموزشی و پژوهشی دانشکده علوم عبارتند از: 26 آزمایشگاه و کارگاه آموزشی، موزه تاریخ طبیعی دانشگاه زنجان،کتابخانه، سایت کامپیوتر دانشکده مجهز به نرم‌افزارهای مرتبط با رشته‌های تحصیلی دانشکده و متصل به اینترنت و کلاس رایانه .
دانشکده علوم انسانی
دانشکده علوم انسانی دانشگاه زنجان در سال 1370 با پذیرش43 دانشجو در رشته دبیری زبان و ادبیات فارسی فعالیت آموزشی خود را آغاز نمود، سپس با جذب اعضای هیأت علمی در رشته ها ی مختلف گسترش یافت. هم اکنون این دانشکده دارای 1758 دانشجو در 15 رشته در مقطع کارشناسی، 679 دانشجو در 21 رشته در مقطع کارشناسی ارشد و 75 دانشجو در 6 رشته در مقطع دکتری می باشد. این دانشکده در زمینه جغرافیای روستایی و شهری ، مدیریت ، ادبیات ، اقتصاد ، تاریخ ، اقلیم شناسی و فلسفه دارای پروژه های تحقیقاتی ملی و منطقه ای بسیاری بوده است.
دانشکده هنر ومعماری
دانشکده معماری و هنر در سال 1395 از دانشکده مهندسی جدا شد و به سه بخش که شامل معماری، هنر و نقاشی تفکیک شده است. در حال حاضر این دانشکده در دو مقطع کارشناسی با 255 نفر و کارشناسی ارشد با 65 نفر دانشجو پذیرفته است و دارای 12 عضو هیات علمی تمام وقت مشغول به فعالیت می باشد.